Het Belgisch Brevettensysteem

Altaïr is officiëel erkend als praktijktestcentrum

Voorgeschiedenis

Het brevet van Yachtman bestaat sinds 1958. Toen bestonden er nog geen polyester jachten, alles was in hout of in staal. Wie ging er toen een brevet halen? Eigenaars van een jacht of de gelukkigen die iemand kenden met een jacht. De happy few dus.

Het examen was mondeling. De examinatoren waren leraars aan de zeevaartschool of ex-kapiteins. Een examen om U tegen te zeggen, waarbij de kandidaat pleziervaarder beschouwd werd als een kadet van het eerste jaar zeevaartschool. Hoewel er in de jaren 60 polyester jachten op de markt kwamen en hoewel vanaf de jaren 70 men meer en meer jachten kon huren bleef de teneur op het examen Yachtman dezelfde. Om U tegen te zeggen.

Het Stuurbrevet dateert van 1995. Dit brevet is onder impuls van Nederland in België snel in het leven geroepen. Er waren geen onderzoeken hoe dit brevet zich zou positioneren tegenover het brevet Yachtman.

We hadden dus twee brevetten, die niet op mekaar afgestemd waren. Vanaf het begin verliep het examen voor het Stuurbrevet met meerkeuzevragen. De vragen werden snel geronseld naar voorbeeld van Nederland en stonden op een niveau, dat bijna onder het waterpeil stond. Wat een verschil met het examen Yachtman.

Vanaf 2014 verliep het examen Yachtman ook met meerkeuzevragen. Omdat er geen meerkeuzevragen Yachtman bestonden, moesten die snel in mekaar gestoken worden: de vragen Yachtman waren kopies van het Stuurbrevet. Van een devaluatie gesproken.

Het brevet Yachtman getuigt van de bevoegheid om een pleziervaartuig te besturen tot 50 mijl uit de kust. Zo was het toen. Maar men moest geen praktijkervaring aantonen, dus eigenlijk geen praktijkervaring bezitten.
Voor het Stuurbrevet moest men een praktijkervaring aantonen door een verklaring af te leggen of door met iemand op een boot gezeten te hebben.

Naar nieuwe brevetten

Er werden reeds in 1996 pogingen ondernomen om een nieuw brevettensysteem in het leven te roepen. Mislukt.

Na het oprichten van een Federaal Overlegplatform in 2009 werd er gewerkt aan een brevettensysteem, dat werd voorgesteld in oktober 2013. Te gecompliceerd, dus afgevoerd.

Driemaal is scheepsrecht. Op 7 mei 2015 werd er beslist om de draad terug op te pikken. Er werd ernstig nagedacht over de visie en de voorwaarden waaraan een zinvol brevettensysteem moest voldoen.

Een hiervoor speciaal opgerichte werkgroep leverde een advies aan de staatssecretaris voor de Noordzee in december 2016. Een nieuwe wet verscheen in 2018 en een KB voor de pleziervaart verscheen in 2019 en 2021. Driemaal is scheepsrecht klopt dus.

Uit de tekortkomingen van de bestaande brevetten, bleek dat een verstandelijk verantwoord systeem zou leiden naar moeilijker testen. Oeps, is dat wel goed voor de watersport? Het nieuwe systeem moest dus verstandelijk verantwoord zijn, maar nu ook weer niet te moeilijk. Dat was een boeiende evenwichtsoefening.

De nieuwe officiële brevetten

Beperkt Stuurbrevet (BS); van toepassing op de Belgische binnenwateren, daar waar geen zeeschepen varen. Dit betekent op
- de afgesloten meren (nog nader te bepalen door de minister),
- de met de zee verbonden binnenwateren (uitgezonderd de Beneden-Zeeschelde).

Algemeen Stuurbrevet (AS); van toepassing op het vorige vaarwater én
- op de Beneden-Zeeschelde,
- in de havens van de kust,
- vanaf het strand tot 6 zeemijl.

Yachtman (YM); van toepassing op het vorige én op zee tot 200 mijl uit de kust.

Yachtnavigator (YN); van toepassing op het vorige én verder dan 200 mijl uit de kust, dus wereldwijd.

Zo is ook het brevet yachtman overal geldig waar het algemeen stuurbrevet of ook het beperkt stuurbrevet vereist is.

Van de brevetten BS, AS en YM zijn er twee versies:

• één voor motorbootvaren;
• één voor zeilen.

Het systeem is modulair opgebouwd. Dat betekent dat een Yachtman-kandidaat evengoed het examen voor Beperkt- en Algemeen Stuurbrevet moet afleggen. En de reglementen van de binnenwateren kennen!

Daarnaast zijn er ook praktijktesten voorzien. Niet iedereen moet alle praktijktesten afleggen. U doet alleen die praktijktesten die nodig zijn voor uw brevet.

Voor wie is een brevet verplicht?

We willen erop wijzen dat de verplichte brevettering (slechts verplicht in bepaalde gevallen) op zee bij privaat gebruik geldt vanaf 2022.

Algemeen

Voor de binnenwateren is een vaarbrevet verplicht indien het pleziervaartuig:

wordt ingezet voor bedrijfs- of beroepsgebruik, of
door een motor voortbewogen sneller dan 20 km/u kan varen, of
een romplengte van meer dan 15m heeft.

Op de Beneden-Zeeschelde is dat het algemeen stuurbrevet, op de andere binnenwateren is een beperkt stuurbrevet voldoende.

Vanaf 1 januari 2022 is in de kusthavens en op zee een vaarbrevet verplicht, indien het pleziervaartuig:

wordt ingezet voor bedrijfs- of beroepsgebruik, of
door een motor voortbewogen sneller dan 20 km/u kan varen, of
een romplengte van meer dan 15m heeft.

Opmerking – gedoogbeleid tot 30 juni 2022.

De wetgeving voorziet dat vanaf 1 januari 2022 ook bij privaat gebruik op zee een vaarbrevet verplicht is. Als alternatief is een ervaringsattest voldoende. Er wordt een gedoogbeleid toegepast tot 30 juni 2022 voor wat betreft de brevettering op zee bij privaat gebruik.

Het algemeen stuurbrevet is voldoende voor privaat gebruik op de Belgische zee (ook voorbij de 6 zeemijl).

Van de brevetten BS, AS en YM zijn er twee versies:

• één voor motorbootvaren;
• één voor zeilen.

Het systeem is modulair opgebouwd. Dat betekent dat een Yachtman-kandidaat evengoed het examen voor Beperkt- en Algemeen Stuurbrevet moet afleggen. En de reglementen van de binnenwateren kennen!

Daarnaast zijn er ook praktijktesten voorzien. Niet iedereen moet alle praktijktesten afleggen. Je doet alleen die praktijktesten die nodig zijn voor uw brevet.

Is een brevet verplicht als je met een zeiljacht van bv. 14 meter gaat varen?

Neen, als je in de Belgische wateren vaart.

Ja, als u een zeiljacht gaat huren in het buitenland. In de meeste vakantie-zeillanden (Kroatië, Griekenland, Italië enz.) wordt een officiëel brevet geëist. Het Algemeen Stuurbrevet is voldoende, maar Yachtman is eerder aan te bevelen.
Ook als je met je eigen jacht zeilt in de meeste vreemde wateren is een brevet vereist.

We raden dus aan dat iedereen, die de ambitie heeft om schipper te zijn, een officiëel brevet haalt.

Ben je geen schipper, maar wil je ontspannen varen, dan raden we aan dat je toch de nodige cursussen volgt voor de kennis en eventueel een brevet haalt, hoewel het dan niet wettelijk nodig is.

De theorie-examens

De examenvakken en puntenverdeling

Als u het Beperkt Stuurbrevet wenst, moet u zich inschrijven voor één meerkeuzevragenexamen:
30 vragen, verdeeld over drie onderdelen.

Reglementen = 12 vragen;
Navigatie = 10 vragen;
Veiligheid en manoeuvres = 8 vragen.

U moet minimaal 50% per onderdeel halen met een minimum van 60% in het totaal.

Als u het Algemeen Stuurbrevet wenst, moet u zich inschrijven voor twee meerkeuzevragenexamens,

• het vorige; én
• de aanvulling tot het Algemeen Stuurbrevet:
30 vragen, verdeeld over drie onderdelen.

Reglementen = 10 vragen;
Navigatie = 10 vragen;
Veiligheid en manoeuvres = 10 vragen.

U moet minimaal 50% per onderdeel halen met een minimum van 60% in het totaal.

Als u Yachtman wenst, moet u zich inschrijven voor drie meerkeuzevragenexamens,

• de twee vorige; én
• de aanvulling tot Yachtman:
35 vragen, verdeeld over drie onderdelen.

Reglementen = 5 vragen;
Navigatie = 18 vragen;
Veiligheid & manoeuvres = 12 vragen.

U moet minimaal 60% per examenonderdeel halen met een minimum van 60% in het totaal.

Even wennen

• Wenst u de “theorie te doen” voor Algemeen Stuurbrevet, dan moet u zich inschrijven voor twee meerkeuzevragenexamens.

• Wenst u de “theorie te doen” voor Yachtman, dan moet u zich inschrijven voor drie meerkeuzevragenexamens.

• Als u geslaagd bent in de meerkeuzevragen examens, dan heeft u nog geen brevet. U moet nog praktijktesten afleggen.

Voor elk juist antwoord krijgt u 1 punt.
Fout antwoord of geen antwoord = 0 punten.

Beperkt Stuurbrevet

reglementen	Binnenvaart- reglement	12
navigatie	getijden stroom bebakening instrumenten navigatie	10
veiligheid & manoeuvres	manoeuvres meteo veiligheid EHBO	8
	totaal	30

aanvulling Algemeen Stuurbrevet

reglementen	Zeevaartreglement Scheldereglement Kustreglement	10
navigatie	getijden stroom bebakening instrumenten navigatie	10
veiligheid & manoeuvres	manoeuvres meteo veiligheid EHBO	10
	totaal	30

aanvulling Yachtman

reglementen	Zeevaartreglement	5
navigatie	getijden stroom instrumenten navigatie	18
veiligheid & manoeuvres	manoeuvres meteo veiligheid EHBO	12
	totaal	35

De praktijk-examens

Eindtermen "Op motor varen"

1 algemene veiligheid
1.1 rekening houden met andere waterweggebruikers en waterwegaanduidingen,
1.2 een veilige en aangepaste snelheid aanhouden,
1.3 een juiste en efficiënte uitkijk houden,
1.4 rekening houden met voorrangsregels en correct reageren,
1.5 efficiënte communicatie.

2 de start
2.1 een veiligheidsbriefing geven, plaats en gebruik van de aanwezige veiligheidsuitrusting, noodprocedures,
2.2 Beschrijven waarop het voorspelde weer de vaaromstandigheden zal beïnvloeden,
2.3 de juiste controles uitvoeren voor het starten,
2.4 brandstofvoorraad checken,
2.5 de motor starten en de juiste controles na het starten uitvoeren,
2.6 dodemanskoord gebruiken indien nodig.

3 vertrek van steiger of ponton
3.1 beschrijven en toepassen hoe de landvasten/springen gebruikt moeten worden bij vertrek aan hogerwal/lagerwal/langswal,
3.2 de boot veilig manoeuvreren uit zijn ligplaats,
3.3 de stootwillen correct gebruiken.

4 Varen en de boot keren in een beperkte ruimte
4.1 rechtdoor varen, bocht over stuur- en bakboord, U-bocht en achteruitvaren,
4.2 buitenboordmotor (indien aanwezig): trimcorrectie,
4.3 het efficiënte gebruik tonen van voor- en achteruit met de juiste roerstand,
4.4 te allen tijde de controle bewaren over het vaartuig.
4.5 noodstop

5 een man over boord (dummy) recupereren
5.1 efficiënt communiceren met bemanning en drenkeling,
5.2 visueel contact houden met de MOB,
5.3 onder de juiste hoek en met aangepaste snelheid aankomen,
5.4 correct contact maken met de MOB,
5.5 de MOB terug in/op de boot recupereren,
5.6 de juiste behandeling van de drenkeling omschrijven.

6 Langszij afmeren aan steiger of ponton/sluis

6.1 een geschikte aanlegplaats kiezen,
6.2 de juiste landvasten en stootwillen klaarleggen,
6.3 onder de juiste hoek en met aangepaste snelheid aankomen,
6.4 de stootwillen correct gebruiken,
6.5 de boot doeltreffend vastmaken aan steiger of ponton/sluismuur,
6.6 de motor afzetten en de afsluitende controles uitvoeren.

Eindtermen "Zeilen"

1  zeilklaar maken
1.1  optuigen,
1.2  zeilen hijsen en strijken op een veilige en efficiënte manier.

2 reven/ontreven

3 zeilvoering
zeiloppervlak aanpassen aan de weeromstandigheden

4 zeilen
driehoekig parcours met minimum één indewinds rak en met correcte zeilstand

5 stormrondje

6 noodstop

7 bijdraaien

Eindtermen "Yachtman - motorjacht"

1 Stuurman
Alle manoeuvres: zie de eindtermen "Op motor varen"

2 Navigator
Praktische toepassing van de leerstof van het theoretische examen Yachtman op het vlak van:
tochtplanning en tochtuitvoering over meerdere uren,
gebruik van electronische navigatie en communicatiemiddelen,
controle van de brandstofvoorraad in functie van het boottype en het af te leggen traject.

3 schipper
Alle elementen checken die verband houden met documenten, veiligheid, uitrusting, reglementen, meteo.
Kennis en toepassing van de psychologie aan boord:
- leiderschap als schipper,
- duidelijke communicatie met de bemanning,
- "goed zeemanschap" in de praktische zin.

Eindtermen "Yachtman - zeiljacht"

1 Stuurman
Zeilen en manoeuvreren: zie de eindtermen "Op motor varen" en "Zeilen"

2 Navigator
Praktische toepassing van de leerstof van het theoretische examen Yachtman op het vlak van:
tochtplanning en tochtuitvoering over meerdere uren, rekening houdend met de meteovoorspellingen, acties bepalen,
kruisrakplanning en - uitvoering,
gebruik van electronische navigatie en communicatiemiddelen,
controle van de brandstofvoorraad in functie van het boottype en het af te leggen traject.

3 schipper
Alle elementen checken die verband houden met documenten, veiligheid, uitrusting, reglementen, meteo.
Kennis en toepassing van de psychologie aan boord:
- leiderschap als schipper,
- duidelijke communicatie met de bemanning,
- "goed zeemanschap" in de praktische zin.

Yachtman ondergaat de grootste metamorfose.

Als u het brevet Yachtman wenst voor een zeiljacht, zal u de nodige meerkeuzevragenexamens moeten afleggen, de praktijktest motor, de praktijktest zeil én ook aantonen dat u daadwerkelijk als schipper een jacht kunt leiden op zee.

De kandidaat voor Yachtman / motor wordt gedurende minimaal zes uren getest.

De kandidaat voor Yachtman / zeil wordt gedurende minimaal tien uren getest.

Yachtman is een brevet dat in de toekomst een belangrijke waarde zal hebben.

• Het is de wens dat dit brevet in de toekomst officiëel erkend zal worden door de buurlanden.

• Het geeft ook de bevoegdheid om een jacht te varen als schipper tot 200 zeemijl uit een kust.

• Het geeft ook de toestemming om commerciëel te varen.

Hoe bekomt u een brevet?

Om een brevet te behalen moet u deelattesten verzamelen.

Er zijn 3 theorie-examens (Yachtnavigator behandelen we niet). Slaagt u in een theorie-examen, dan ontvangt u daarvoor een deelattest.

Er bestaan drie theorie-deelattesten.

Er zijn vier praktijktesten. Slaagt u in een praktijktest, dan ontvangt u het gepaste deelattest.

Er bestaan vier praktijk-deelattesten.